بهسازی کالبدی_ محیطی بافت مرکزی شهر با رویکرد توسعه شهری پایدار (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر خرم‌آباد)

مراکز شهرها با سابقه  قدیمی، به دلیل مرکزیت جغرافیایی، سهولت دسترسی، مرکزیت ثقل اقتصادی و ویژگی‌های تاریخی _ فرهنگی دارای پتانسیل بالقوه بالایی  می‌باشند؛ علی‌رغم ویژگی‌های مثبت قسمت مرکزی شهرها، بافت آنها از لحاظ مشکلات کالبدی(فرسودگی)،  زیست محیطی، درهم پیچیدگی بافت و ضعف زیرساخت‌ها رنج می‌برند .یکی از مراکز شهری با چنین مشخصه‌ای مرکز شهر خرم‌آباد می‌باشد. بافت هسته مرکزی این شهر عمدتاَ فرسوده است و نیاز به اقدامات ساماندهی و بهسازی دارد. هدف اصلی این تحقیق با توجه به وسعت دامنه مشکلات این بافت‌ها، رسیدن  به اهداف توسعه پایدار در بهسازی آن می‌باشد. در همین راستا، تحقیق حاضر به چگونگی تحقق ابعاد کالبدی و محیطی توسعه پایدار در بهسازی بافت‌های هسته مرکزی شهر خرم‌آباد پرداخته است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش ، توصیفی‌_ پیمایشی می‌باشد و نحوه جمع‌آوری اطلاعات در بخش معرفی مفاهیم اولیه از روش کتابخانه‌ای و در بخش جمع‌آوری مستندات از طریق مطالعات میدانی(پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) است. جامعه  آماری مورد نظر، ساکنین قسمتی از بافت هسته مرکزی شهر خرم‌آباد با جمعیتی بالغ بردو‌هزارو 797 نفر می‌باشد. با توجه به بررسی ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی محدوده  مورد مطالعه و تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات از روش ترکیبیAHP-SWOT ، نتایج به دست آمده از ارزیابی نهایی عوامل SWOT در چارچوب مدل AHP نشان می‌دهد که در گروه نقاط قوت، وجود عنصر تاریخی با‌ارزش(وزن نهایی، 272/0)، وجود محور فعالیت در راستای خیابان‌های امام خمینی و شهدا (وزن نهایی، 176/0) و امکان دسترسی آسان به سایر نقاط شهر (وزن نهایی، 134/0) به ترتیب مهمترین نقاط قوت و پایین بودن کیفیت ابنیه (وزن نهایی،206/0)، ریزدانگی قطعات (وزن نهایی، 161/0) و وجود معابر تنگ و نفوذناپذیر (وزن نهایی،135/0) به ترتیب مهمترین نقاط ضعف هستند. در عین حال پتانسیل بالای فضاهای بایر (وزن نهایی، 239/0)، پتانسیل ایجاد فضاهای تفریحی _ گردشگری (وزن نهایی، 183/0) و تاریخی بودن حوزه فراگیر و ارتقای فرهنگی (وزن نهایی، 139/0) به ترتیب مهمترین فرصت‌های محدوده  مورد مطالعه، همچنین بی‌توجهی به تغییر محله برای انطباق با نیازهای روز (وزن نهایی، 266/0)، نا‌امنی و نفوذ‌ناپذیری معابر (وزن نهایی، 194/0) و تعریف نشدن فضای باز عمومی در محله‌ها (وزن نهایی، 143/0) از جمله مهمترین تهدیدهای محدوده مورد نظر به شمار می‌آیند. به طور کلی نتایج تحقیق بیانگر آن است که مشکلات کالبدی و پس از آن، به ترتیب مشکلات زیست‌محیطی، معضلات اجتماعی، معضلات اقتصادی، مدیریتی بیشترین درصد معضلات را به خود اختصاص داده است. همچنین در بررسی ابعاد کالبدی، پایین بودن کیفیت ابنیه، ریزدانگی قطعات و نفوذناپذیری معابر از جمله مهمترین مشکلات بافت مورد مطالعه است. بر‌اساس تحلیل‌های نهایی در این پژوهش، پیشنهادهای اساسی به منظور بهره‌برداری از این قوت‌ها ، فرصت‌ها، کاهش ضعف‌ها و تهدیدات  در قالب راهبرد‌های رهگشای مدل SWOT برای بهسازی بافت فرسوده  مرکزی  شهر خرم‌آباد در متن مقاله به تفصیل بیان می‌شود که در آنها از مؤلفه‌های توسعه پایدار شهری بهره گرفته شده است. در بحث توسعه پایدار هدف، رسیدن به شهری پایدار است و توسعه شهری در صورتی پایدار خواهد بود که کیفیت بالایی از زندگی را برای تمام ساکنانش ارائه دهد و بدین منظور در راستای ارتقای کیفیت زندگی بر بهسازی با راهبردهای ارائه شده به عنوان راهنمای تصمیمات، ابزار عمل برنامه‌ریزی و ایجاد کننده  ارتباط میان عوامل تصمیم سازی، تصمیم گیری و اجرا تأکید شده است.